سلامتی برای زندگی، زندگی برای زیبایی
منو
نقش فسفر در بدن چیست؟ شاید فقط یکی از خواص فسفر، توانایی درخشش آن در تاریکی یا به اصطلاح شب‌رنگ بودنش باشد. فسفر دومین ماده معدنی فراوان در بدن شما است. اولین مورد کلسیم است. بدن شما برای بسیاری از عملکردها مانند فیلترکردن مواد زائد و ترمیم بافت و سلول‌ها به فسفر نیاز دارد. در این مقاله از سایت مرکز پارسیان مهرپرور به بررسی کار فسفر در بدن، ۹ فایده فسفر و تاثیر کاهش و افزایش میزان آن در بدن می‌پردازیم. در ادامه این مقاله قصد داریم شما را با فوائد این ماده معدنی برای بدن سالمندان و افراد عادی آشنا کنیم.
در ادامه به عناوین زیر می‌پردازیم :
- نقش فسفر در بدن افراد
- تاثیر افزایش یا کاهش سطح فسفر در بدن
- موارد استفاده از فسفر برای درمان بیماری ها
- بررسی نقش فسفر در بدن
- بررسی ۹ فایده فسفر در بدن کودکان و سالمندان
- تامین فسفر مورد نیاز در بدن
- بدن سالمند و کودک به چه میزان فسفر نیاز دارد؟
- مضرات مصرف بیش از اندازه فسفر برای بدن
- کمبود فسفر در بدن چه مضراتی دارد؟
- تعاملات احتمالی دارو با فسفر
- خلاصه مطلب
ممکن است کلمات “فسفر” و “فسفات” را شنیده باشید. اما شاید از خود بپرسید که این اصطلاحات به چه معنا هستند و چه ارتباطی با رژیم غذایی شما دارند. دومین ماده معدنی که در بدن به وفور یافت می‌شود فسفر است و قبل از آن ماده معدنی کلسیم می‌باشد. فسفر انواع مختلفی دارد از جمله : فسفر سفید ، فسفر قرمز و فسفر سیاه. بدن ما برای بسیاری از عملکردهای حیاتی مانند تصفیه‌ی مواد زاید و ترمیم بافت‌ها و سلول‌های آسیب‌دیده به فسفر نیازمند است. بیشتر افراد فسفر مورد نیاز بدن خود را از طریق مواد غذایی به دست می‌آورند. در واقع ، بسیار طبیعی است که میزان این ماده‌ی معدنی در بدن شما بیش از نیاز روزانه تان باشد.
در کنار کلسیم ، فسفر فراوان ترین ماده معدنی در بدن است. این ۲ ماده مغذی مهم برای ساختن استخوان ها و دندان های قوی با هم همکاری می‌کنند. حدود ۸۵ درصد از فسفر بدن در استخوان ها و دندان ها است. فسفر همچنین به مقدار کمتری در سلول ها و بافت های سراسر بدن وجود دارد. برای بررسی نقش فسفر در بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
- فیلتر کردن مواد زائد در کلیه ها
- کمک به کاهش درد عضلانی بعد از تمرین
- نقش اساسی در نحوه ذخیره و استفاده بدن از انرژی
- فسفر برای کمک به تعادل و استفاده از سایر ویتامین ها و مواد معدنی از جمله ویتامین D، ید، منیزیم و روی مورد نیاز است.
- فسفر برای رشد، نگهداری و ترمیم تمام بافت ها و سلول ها و برای تولید بلوک های ساختمانی ژنتیکی، DNA و RNA مورد نیاز است.
در مورد بیماران کلیوی یا افرادی که بیش از نیاز روزانه ی خود فسفر دریافت می‌کنند و یا افرادی که کمبود کلسیم دارند ، امکان دارد میزان فسفر مورد نیاز بدن‌شان بالاتر از حد معمولی برود. در برخی شرایط نیز مانند بیماری دیابت ، گرسنگی و مصرف مشروبات الکلی و یا تجویز برخی از داروها امکان دارد سطح فسفر در بدن کاهش یابد. تنظیم نبودن میزان فسفر در بدن می‌تواند موجب برخی مشکلات ، مانند بروز بیماری‌های قلبی ، درد مفاصل یا خستگی شود.
فسفات ها (فسفر) به صورت بالینی برای درمان موارد زیر تحت نظر پزشک استفاده می‌شوند :
- سنگ کلیه مبتنی بر کلسیم
- هیپرکلسمی : سطح بالا کلسیم خون
- هیپوفسفاتمی : سطوح پایین فسفر در بدن
- استفاده از فسفات ها در تنقیه به عنوان ملین
- مصرف ورزشکاران از مکمل های فسفات قبل از مسابقات یا تمرینات سنگین برای کمک به کاهش درد و خستگی عضلانی
واقعیت این است که اغلب اوقات احتمال وجود فسفر اضافه در بدن بیشتر از کمبود آن است. ابتلا به بیماری‌های کلیوی یا مصرف بیش از حد فسفر و کمبود کلسیم می‌تواند منجر به افزایش فسفر بدن شود. با این حال، برخی از مشکلات جسمی (مانند دیابت و اعتیاد به الکل) یا داروها (مانند برخی از آنتی اسیدها) می‌توانند باعث شوند سطح فسفر در بدن به میزان زیادی دچار افت شود. سطوح فسفر خیلی زیاد یا خیلی کم در بدن می‌تواند باعث عوارض پزشکی مانند بیماری قلبی، درد مفاصل یا خستگی شود.
فسفر ناکافی را هیپوفسفاتمی می‌نامند. هیپوفسفاتمی زمانی اتفاق می‌افتد که سطح فسفر در خون شما خیلی کم شود. این باعث می‌شود سطح انرژی شما کاهش یابد. همچنین می‌تواند باعث ضعف عضلانی، خستگی و تحمل کم برای ورزش شود. فسفر ناکافی هم‌زمان با مقادیر کم کلسیم و ویتامین D می‌تواند منجر به ضعیف شدن و نرم شدن استخوان‌ها در مدت‌زمان طولانی شود. این عامل باعث درد مفاصل و عضلات می‌شود. سطح فسفر به شدت در بدن کنترل می‌شود و سطح پایین می‌تواند نشانه اختلال دیگری باشد.
عوارض کمبود فسفر در بدن
علاوه بر این، کمبود فسفر می‌تواند با مشکلات مرتبط با استخوان نیز همراه شود. برای مثال فرد ممکن است از درد استخوان رنج ببرد یا استخوان‌هایی چنان پوک داشته باشد که به راحتی بشکنند. کمبود فسفر در صورت عدم درمان ممکن است منجر به عوارض زیر شود، به خصوص اگر عدم تعادل کلسیم نیز وجود داشته باشد:
- کمبود فسفر و راشیتیسم: بیماری راشیتیسم بیشتر در کودکان دیده می‌شود و با کمبود ویتامین D مرتبط است که توانایی بدن برای جذب کلسیم و فسفر را مهار می‌کند و علائم آن شامل تاخیر در رشد، درد ستون فقرات، ضعف عضلانی و بدشکلی‌های اسکلتی است.
- کمبود فسفر و استئومالاسی: این وضعیت هم در کودکان و هم در بزرگسالان دیده می‌شود و به نرم شدن استخوان‌ها در اثر کمبود کلسیم و ویتامین D اشاره دارد و از آن‌جا که کمبود ویتامین D نیز می‌تواند به نوبه خود منجر به مشکلات جذب فسفر و کلسیم شود، ممکن است در مراحل اولیه هیچ علامتی را نشان ندهد، اما با پیشرفت آن ممکن است فرد درد مبهم و دردناکی را در استخوان‌های خود، به ویژه در ناحیه کمر، لگن، لگن، پاها یا دنده‌ها تجربه کند.
فسفر برای حفظ استحکام استخوان کودکان و سالمندان و حفظ سلامتی بدن لازم است و موجب شادابی جسم و عملکرد بهتر ماهیچه‌های بدن می‌شود.
فسفر در بدن نقش مهمی دارد و از جمله فواید این عنصر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
- کمک به انقباض ماهیچه‌ای
- مدیریت و ذخیره انرژی بدن
- تسهیل هدایت پیام‌های عصبی
- کمک به تصفیه مواد زائد در کلیه ها
- استحکام استخوان‌ها و دندان‌ها در افراد
- تولید DNA و RNA به‌عنوان بلوک‌های ژنتیکی بدن
- کاهش گرفتگی عضلات یا دردهای ماهیچه بعد از ورزش
- تنظیم ضربان قلب در سالمند و بیمارانی که ناراحتی قلبی دارند
- توازن و تعادل در استفاده از برخی ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن مانند ویتامین B، ویتامین D، ید ، منیزیم و زینک (روی)
اکثر غذاها حاوی فسفر می‌باشند. وقتی رژیم غذایی شما حاوی کلسیم و پروتئین است ، به احتمال زیاد فسفر هم دارد ، زیرا اکثر مواد غذایی کلسیم دار ، سرشار از فسفر هم هستند.
مواد غذایی سرشار از پروتئین ، منبع غنی از فسفر نیز محسوب می‌شوند. نمونه هایی از آن به شرح شیر می‌باشد :
- ماهی
- حبوبات
- تخم‌مرغ
- شیر و لبنیات
- گوشت و مرغ
- آجیل و انواع مغزها
غلات سبوس‌داری که برای تهیه‌ی انواع نان از آن استفاده می‌شود ، در مقایسه با آرد سفید حاوی مقدار بیشتری فسفر هستند. هرچند ممکن است برخی از مواد غذایی فاقد پروتئین ، فسفر بالایی داشته باشند ، مانند:
- سیر
- خشکبار
- غلات سبوس‌دار
- میوه های خشک
- سیب‌زمینی سفت
- نوشیدنی‌های گازدار (برای تولید این نوشیدنی‌ها از فسفریک‌اسید استفاده می‌شود)
تعداد کمی از سالمندان نیاز به مکمل های غذایی فسفر (قرص فسفر) دارند. اکثر افراد می‌توانند میزان فسفر مورد نیاز خود را از طریق رژیم‌غذایی روزانه دریافت کنند. در واقع میزان فسفر مورد نیاز بدن با سن افراد رابطه‌ی مستقیم دارد. بدن کودکان زیر ۸ سال در مقایسه با نونهالانِ ۹ تا ۱۸ سال به فسفر بیشتری نیاز دارند ، این در حالی است که بدن بزرگسالان در مقایسه با کودکان باید فسفر کمتری دریافت کند. میزان فسفر دریافتی بر اساس سن افراد را به این صورت اعلام می‌کنند :
- بزرگسالان و سالمندان (۱۹ سال و بالاتر): ۷۰۰ میلی‌گرم
- نونهالان (۹ تا ۱۸ سال): ۱۲۵۰ میلی‌گرم
- کودکان (۴ تا ۸ سال): ۵۰۰ میلی‌گرم
- خردسالان (۱ تا ۳ سال): ۴۶۰ میلی‌گرم
- نوزادان (۷ تا ۱۲ ماه): ۲۷۵ میلی‌گرم
- نوزادان (۰ تا ۶ ماه): ۱۰۰ میلی‌گرم
مصرف فسفر بیشتر از نیاز بدن احتمال بروز مسمومیت غذایی را به شدت بالا می‌برد. در حالت کلی دریافت مواد معدنی بیش از نیاز بدن می‌تواند موجب اسهال ، سخت‌شدن اندام‌ها و بافت‌های نرم بدن شود. بالا بودن سطح فسفر می‌تواند به شدت در جذب مواد معدنی دیگر مانند آهن ، کلسیم ، منگنز و زینک اختلال ایجاد کند. ممکن است فسفر با کلسیم ترکیب شود و در بافت‌های ماهیچه‌ای رسوب کند. بالا بودن میزان فسفر در خون اتفاق نادری است. تنها بیماران کلیوی و یا افرادی که بدن شان قادر به تنظیم کلسیم نیست ، ممکن است سطح فسفر خون شان افزایش یابد.
- نکته : تعادل ظریف بین کلسیم و فسفر برای تراکم مناسب استخوان و پیشگیری از پوکی استخوان ضروری است.
همان طور که مصرف بیش از اندازه فسفر برای بدن مضر است ، کمبود آن هم تاثیر مخربی در بدن دارد که به شرح زیر می‌باشد :
اگر در حال حاضر با هر یک از داروهای زیر تحت درمان هستید، نباید بدون مشورت با پزشک خود از داروهای حاوی فسفر استفاده کنید.
الکل ممکن است فسفر را از استخوان ها خارج کند و باعث کاهش سطح آن در بدن شود.
آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم ، کلسیم یا منیزیم می‌توانند فسفات را در روده متصل کرده و از جذب بدن جلوگیری کنند. استفاده طولانی مدت از این آنتی اسیدها می‌تواند باعث کاهش سطح فسفات (هیپوفسفاتمی) شود.
برخی از داروهای ضد تشنج (از جمله فنوباربیتال و کاربامازپین یا تگرتول) ممکن است سطح فسفر را کاهش داده و سطح آلکالین فسفاتاز (آنزیمی که به حذف فسفات از بدن کمک می‌کند) را افزایش دهند.
این داروها باعث کاهش کلسترول می‌شوند. آنها می‌توانند جذب خوراکی فسفات را از رژیم غذایی یا مکمل ها کاهش دهند. مکمل های خوراکی فسفات باید حداقل ۱ ساعت قبل یا ۴ ساعت بعد از این داروها مصرف شوند.
کورتیکواستروئیدها ، از جمله پردنیزون یا متیل پردنیزولون (Medrol) ، ممکن است سطح فسفر را در ادرار افزایش دهند.
دوزهای بالای انسولین ممکن است سطح فسفر خون را در افراد مبتلا به کتواسیدوز دیابتی کاهش دهد ، وضعیتی که ناشی از نارسایی شدید انسولین است.
استفاده از مکمل های فسفر همراه با مکمل های پتاسیم یا دیورتیک های نگهدارنده پتاسیم ممکن است منجر به پتاسیم بیش از حد در خون شود (هیپرکالمی). هیپرکالمی می‌تواند یک مشکل جدی باشد که منجر به ناهنجاری های ریتم قلب (آریتمی) تهدید کننده زندگی می‌شود.
مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) که برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند ، ممکن است سطح فسفر را کاهش دهند.
سایر داروها ممکن است سطح فسفر را کاهش دهند. آنها شامل سیکلوسپورین (که برای سرکوب سیستم ایمنی استفاده می‌شود) ، گلیکوزیدهای قلبی (دیگوکسین یا لانوکسین) ، هپارین ها (داروهای رقیق کننده خون) و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs ، مانند ایبوپروفن یا ادویل) هستند. جایگزین های نمک حاوی سطوح بالایی از پتاسیم هستند و در صورت استفاده طولانی مدت ممکن است سطح فسفر را کاهش دهند.
دومین ماده ی معدنی که در بدن به وفور یافت می‌شود فسفر است و قبل از آن ماده معدنی کلسیم می‌باشد. حدود ۸۵ درصد از فسفر بدن در استخوان ها و دندان ها است. فسفر در بدن بر درد استخوان و عضلات و نحوه ذخیره و استفاده بدن از انرژی نقش به سزایی دارد. تعداد کمی از سالمندان نیاز به مکمل های غذایی فسفر (قرص فسفر) دارند. اکثر افراد می‌توانند میزان فسفر مورد نیاز خود را از طریق رژیم‌غذایی روزانه دریافت کنند. مصرف فسفر بیشتر از نیاز بدن احتمال بروز مسمومیت غذایی را به شدت بالا می‌برد.
