سلنیوم چیست و علائم کمبود آن در بدن کدام است؟
سلنیوم یکی از عناصر کمیاب بوده و به عنوان ماده معدنی در بدن انسان با داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی فواید شگفتانگیزی را به بار میآورد؛ تا به آنجا که امروزه حتی نقش مهم این عنصر در بهبود بیماری کرونا و همچنین پیشگیری از بروز آن نیز مطرح شده و مورد بررسی قرار گرفته است. با […]
در انتظار بازبینی توسط تیم پزشکی مثبت سبز
این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست
سلنیوم یکی از عناصر کمیاب بوده و به عنوان ماده معدنی در بدن انسان با داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی فواید شگفتانگیزی را به بار میآورد؛ تا به آنجا که امروزه حتی نقش مهم این عنصر در بهبود بیماری کرونا و همچنین پیشگیری از بروز آن نیز مطرح شده و مورد بررسی قرار گرفته است. با مطالعه این مطلب با سلنیوم و خواص بینظیر آن بیشتر آشنا خواهید شد.
سلنیوم چیست؟
سلنیوم با علامت اختصاری Se یک ماده معدنی ضروری برای بدن بوده که از بسیاری از فرایندهایی که در بدن صورت میگیرد، پشتیبانی میکند. این ماده مغذی در حفظ متابولیسم هورمون تیروئید، سنتز DNA و محافظت از بدن در برابر آسیب اکسیداتیو و همچنین جلوگیری از بروزعفونتها نقشی اساسی دارد. با مصرف مواد غذایی حاوی selenium میتوان این ماده معدنی را برای بدن تامین کرد. این عنصر در بافتهای بدن انسان به خصوص ماهیچه اسکلتی ذخیره شده و بعد مورد استفاده قرار میگیرد. در میان خوراکیها آجیل برزیلی بیشترین مقدار سلنیم را دارد. همچنین از طریق مصرف قرص سلنیوم نیز میتوان این ماده معدنی ارزشمند را برای بدن فراهم نمود.
علائم کمبود سلنیوم در بدن
علائم کمبود این عنصر موارد مختلفی را شامل میشود که موارد زیر رایجترین آنها هستند:
- ضعف سیستم ایمنی بدن
- ضعف عضلانی
- ناباروری در زنان و مردان
- خستگی
- مه مغزی
- ریزش مو
با مشاهده علائم بالا در مورد احتمال کمبود selenium با پزشک مشورت کنید تا در صورت لزوم مکملهایی همچون کپسول سلن پلاس آپوویتال یا قرص مگا سلنیوم ویواتیون برای شما تجویز شود.
فواید سلنیوم
این ماده معدنی ممکن است در بسیاری از جنبههای سلامتی دخیل باشد اما دانشمندان هنوز به تحقیقات بالینی بیشتری برای تعیین تاثیر آن نیاز دارند. بر اساس برخی از تحقیقات selenium احتمالا مزایای زیر را به همراه دارد:
تقویت سیستم ایمنی بدن
سیستم ایمنی بدن انسان عواملی را که احتمالا برای سلامتی مضر هستند، شناسایی کرده و با آنها به مقابله میپردازد. این عوامل ممکن است ویروس، باکتری، انگل یا … باشند. سلنیوم خاصیت آنتی اکسیدانی فوقالعاده قوی دارد که به واسطه آن قادر است به کاهش استرس اکسیداتیو در بدن کمک کرده و باعث کاهش التهاب شود. سطوح مناسب این عنصر در خون انسان موجب میشود تا بدن پاسخ ایمنی بهتری در مقابل عوامل آسیبزا داشته باشد.
کمبود selenium ممکن است حتی در پیشرفت بیماری HIV در افراد مبتلا به این بیماری نیز نقش داشته باشد. با تامین این ماده معدنی برای بدن و تقویت سیستم ایمنی میتوانید در عدم ابتلا به بسیاری از بیماریها از جمله آنفلوانزا و سرماخوردگی موفقتر عمل کنید.
کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی
تجزیه و تحلیلها نشان داده است که افزایش ۵۰ درصدی سطح سلنیوم در خون با کاهش ۲۴ درصدی وقوع بیماریهای قلبی همراه خواهد بود. یکی از عوامل اصلی ابتلا به بیماریهای قلبی وجود التهاب در بدن است که به واسطه مصرف سلنیم میتوان مانع از آن شد. استرس اکسیداتیو و التهاب با تصلب شرایین یا تجمع پلاک در شریانها ارتباط مستقیم دارند. تصلب شرایین احتمال سکته یا حمله قلبی را افزایش خواهد داد. Selenium با داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی هم در کاهش استرس اکسیداتیو و هم التهاب موثر بوده و این احتمال وجود دارد که بتواند مانع از بروز بیماریهای قلبی شود.
کمک به حفظ سلامت غده تیروئید
این ماده معدنی در عملکرد صحیح غده تیروئید نقش مهمی ایفا میکند. اگر سطح این عنصر در بدن در حد مطلوب باشد، از اختلالات مربوط به تیروئید پیشگیری خواهد شد. بافت تیروئید نسبت به دیگر اندامهای بدن دارای سطح بالاتری از selenium است. این ماده معدنی با خواص بینظیر خود از تیروئید در برابر آسیب اکسیداتیو محافظت کرده و در تولید هورمون تیروئید نیز نقش دارد. غده تیروئید متابولیسم را تنظیم میکند و در چگونگی سوخت و ساز بدن تاثیرگذار است. کمبود سلنیوم احتمال بروز بیماریهایی مثل کمکاری تیروئید را افزایش خواهد داد. آیا میدانید روزانه چه مقدار سلنیوم مصرف کنیم ؟
کاهش خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان
نقش سلنیوم در ترمیم DNA گویای آن است که این عنصر ممکن است در پیشگیری از سرطان نیز نقش داشته باشد. مروری بر ۶۹ مطالعه که بیش از ۳۵۰ هزار نفر در آن شرکت داشتند نشان داد که داشتن سطح مناسبی از selenium در خون با احتمال ابتلا به انواع خاصی از سرطان مثل سرطان سینه، ریه، روده بزرگ و پروستات مرتبط است. با این حال به مطالعات بیشتری در این زمینه نیاز است تا بتوان به قطعیت صحبت کرد.
دیگر خواص سلنیوم
ماده معدنی سلنیم ممکن است مزایای زیر را نیز داشته باشد:
- بهبود حافظه و جلوگیری از زوال عقل
- کاهش علائم بیماری آسم
- جلوگیری از پیشرفت بیماری اچ آی وی
- کاهش خطر سقط جنین
با همه این تفاسیر همچنان شواهد کافی برای اثبات کلیه فواید ذکر شده وجود ندارد و پژوهشهای بیشتری باید صورت گیرد.
نقش سلنیوم در بیماری کرونا
بر اساس گفته برخی از محققان سطوح مناسب عنصر selenium در بدن در جلوگیری از بروز کرونا و همچنین درمان آن مفید خواهد بود. این ادعا از کجا منشا میگیرد؟ در واقع محققان چینی بودند که برای نخستین بار عنوان کردند که کرونا در برخی از مناطق چین کمتر باعث بروز بیماری شده است. در حقیقت در شهرهایی که ذخیره selenium در خاک آنجا بیشتر بود، ساکنین کمتر درگیر covid-19 میشدند. این مسئله را ممکن است بتوان به خاصیت آنتی اکسیدانی قوی که این عنصر دارد، مرتبط دانست. اینکه دقیقا چه مکانیسمی موجب میشود که افرادی که با کمبود این عنصر مواجه هستند، بیشتر در معرض ابتلا به کوید-۱۹ قرار بگیرند، هنوز ناشناخته است و مطالعات بیشتری را میطلبد.
مقدار نیاز روزانه به عنصر سلنیوم
به جدول زیر دقت کنید:
سن | مردان | زنان | خانم های باردار | خانم های شیرده |
از تولد تا ۶ ماهگی | ۱۵ میکروگرم | ۱۵ میکروگرم | ||
از ۷ تا ۱۲ ماهگی | ۲۰ میکروگرم | ۲۰ میکروگرم | ||
۱ تا ۳ سال | ۲۰ میکروگرم | ۲۰ میکروگرم | ||
۴ تا ۸ سال | ۳۰ میکروگرم | ۳۰ میکروگرم | ||
۹ تا ۱۳ سال | ۴۰ میکروگرم | ۴۰ میکروگرم | ||
۱۴ تا ۱۸ سالگی | ۵۵ میکروگرم | ۵۵ میکروگرم | ۶۰ میکروگرم | ۷۰ میکروگرم |
۱۹ تا ۵۰ سالگی | ۵۵ میکروگرم | ۵۵ میکروگرم | ۶۰ میکروگرم | ۷۰ میکروگرم |
۵۱ سالگی به بعد | ۵۵ میکروگرم | ۵۵ میکروگرم |
توجه داشته باشید که حداکثر مقدار مجاز برای مصرف selenium در طی یک روز ۴۰۰ میکروگرم است.
بهترین زمان مصرف سلنیوم
همراه با وعدههای اصلی غذایی مثل ناهار و شام زمان خوبی برای مصرف مکملهای حاوی selenium به شمار میآید. مکمل مربوطه را همراه با یک لیوان آب میل فرمایید. اگر در کنار غذا از این فرآورده استفاده کنید احتمال بروز عوارض جانبی نیز به شدت کاهش خواهد یافت.
عوارض جانبی selenium
عوارض قرص سلنیوم در صورت مصرف بیش از حد با نشانههای زیر همراه است:
- ریزش مو
- سرگیجه
- حالت تهوع
- استفراغ
- قرمزی صورت
- لرزش
- درد عضلانی
در موارد شدید که دوز بسیار بالایی از مکمل استفاده شده است، آسیب به روده، کلیه و قلب نیز ممکن است مشاهده شود.
تداخل دارویی selenium
این ماده معدنی در قالب مکمل غذایی ممکن است با داروهای زیر تداخل داشته باشد؛ از این رو پیش از مصرف حتما با پزشک مشورت نمایید:
- داروهایی که لخته شدن خون را کند می کنند
- داروهایی که برای کاهش کلسترول استفاده می شوند
- نیاسین
- داروهای آرامبخش
- وارفارین
- داروهای ضد بارداری
بهترین منابع غذایی حاوی سلنیوم
ماده معدنی ذکر شده را بیش از هر چیز در مواد غذایی زیر میتوانید بیابید:
- صدف
- آجیل برزیلی
- ماهی تن
- تخم مرغ
- ماهی ساردین
- تخمه آفتاب گردان
- سینه مرغ
- قارچ شیتاکه
در واقع مقدار selenium موجود در فرآوردههای گیاهی بسته به مقدار این عنصر در خاکی دارد که گیاه در آن رشد کرده است. بنابراین تا حدودی بستگی دارد که منطقه کشت گیاه در کجا بوده است؟ توصیه میکنیم که رژیم غذایی متنوعی استفاده کنید تا تمامی مواد مغذی به بدن شما برسد.
کلام پایانی
در این مقاله سعی کردیم توضیحاتی کامل در مورد فواید سلنیوم و مقدار مصرف، بهترین زمان مصرف، عوارض و تداخل دارویی این عنصر ارائه دهیم. در پایان اگر باز هم پرسشی برای شما باقی مانده است، در بخش نظرات آن را درج کنید تا در اسرع وقت پاسخگ