سلامتی برای زندگی، زندگی برای زیبایی
منو
تایید شده توسط دکتر داروساز داروخانه مثبت سبز
این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست
زینک که نام فارسی آن عنصر “روی” است، یکی از مهم‌ترین املاح معدنی مورد نیاز برای بدن انسان به شمار می‌آید. در اهمیت این ماده معدنی همین بس که بگوییم در ترشح و فعال شدن بیش از ۱۰۰ آنزیم در بدن ضروری محسوب می‌شود. زینک در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش مهمی داشته و تامین آن برای بدن درصد درگیر شدن با عوامل بیماری‌زا را کاهش می‌دهد. روی در تمام اندام‌ها، بافت‌ها و مایعات بدن یافت می‌شود و در رشد و نمو بدن، سلامت گوارش، باروری، بینایی، عملکرد شناختی و بهبود زخم‌ها نقش دارد.
در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، کمبود روی در بسیاری از افراد مشاهده می‌شود و گاه تبعات ناخوشایندی را به بار می‌آورد. نیاز بدن به روی را می‌توان از طریق مصرف مواد غذایی حاوی آن و همچنین خرید زینک در قالب مکمل برطرف کرد.
زینک یک عنصر شیمیایی است که دارای عدد اتمی ۳۰ بوده و با علامت اختصاری Zn نمایش داده می‌شود. روی را چهارمین فلز مورد استفاده در دنیا می‌توان دانست. این ماده معدنی در ساختمان اسید آمینه تریپتوفان نقش داشته و در کانی‌های خاکی نیز یافت می‌شود. اگر در خاک گیاهان و همچنین بدن حیواناتی که در تغذیه خود از آنها استفاده می‌کنیم، عنصر زینک به مقدار کافی وجود نداشته باشد، ما دچار کمبود این ماده می‌شویم.
زینک چیست؟ عنصر روی به طور طبیعی در سلول‌های بدن وجود دارد. این ماده معدنی در تقسیم سلولی، رشد سلول، ترمیم زخم‌ها و تجزیه کربوهیدرات‌ها نقشی کلیدی داشته و برای عملکرد صحیح سیستم دفاعی بدن لازم است. علامت اختصاری فلز روی، Zn بوده و به عنوان چهارمین فلز پرکاربرد در دنیا شناخته می‌شود. مهم‌ترین مزایای زینک را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
گیاه‌خواران، افرادی که سوء مصرف الکل دارند، بیماران مبتلا به ناراحتی‌های گوارشی مثل کرون و همچنین اشخاصی که به هر دلیل تغذیه مناسبی ندارند، بیش از سایرین در معرض ابتلا به کمبود روی قرار دارند و بهتر است از مکمل روی در برنامه روزانه خود استفاده نمایند.
روی، به عنوان یک ماده مغذی ضروری در نظر گرفته می‌شود؛ به این معنا که بدن انسان قابلیت ساخت آن را ندارد. به همین دلیل جهت جلوگیری از بروز کمبود آن، باید از طریق رژیم غذایی به بدن برسد. فواید روی را اینچنین می‌توان برشمرد:
نقش روی در بدن را اینگونه می‌توان برشمرد:
اگر علائم کمبود روی در بدن خود دارید، حتما با پزشک مشورت کرده و برای خرید قرص زینک اقدام نمایید.
قرص زینک مکملی است که در آن از ماده معدنی زینک یا همان روی استفاده شده است. مکمل زینک می‌تواند در قالب‌های دیگر مثل شربت، قرص جوشان و … نیز تولید شود. اگر در مکمل زینک، به جز روی از دیگر ویتامینها یا مواد معدنی استفاده شده باشد، به آن مکمل زینک پلاس می‌گویند. در مکمل زینک پلاس معمولا از زینک، ویتامین‌های گروه B، ویتامین سی و گاه آهن استفاده می‌شود.
مصرف مکمل زینک می‌تواند فواید زیر را به همراه داشته باشد:
بررسی‌ها در مورد مصرف مکمل روی نشان می‌دهد که:
روی همچنین خاصیت آنتی اکسیدانی داشته و به عنوان یک آنتی‌اکسیدان به خنثی‌سازی و مقابله با رادیکال‌های آزاد پرداخته و همچنین می‌تواند میزان التهاب در بدن را کاهش دهد. به همین دلیل گفته می‌شود که مصرف روی در بهبود بیماری‌های قلبی، پیشگیری از سرطان و کنترل دیابت می‌تواند موثر باشد. در یک مطالعه مشخص شد که ۵۰ فرد مسن که روزانه ۴۵ میلی‌گرم گلوکونات روی را به مدت ۱ سال استفاده می‌کردند، کاهش علائم التهاب و کاهش دفعات ابتلا به عفونت را به وضوح در خود تجربه کردند.
یکی از مهم‌ترین دلایل استفاده از روی در قالب مکمل، تقویت سلامت پوست و مو است. مکمل‌های حاوی روی (به ویژه سولفات روی) می‌توانند در درمان آکنه مورد استفاده قرار گیرند. همچنین مصرف روی موجب می‌شود تا بهبود زخم‌ها سریع‌تر صورت گیرد؛ به همین دلیل از این عنصر به صورت موضعی و در پمادها و کرم‌ها نیز استفاده می‌شود. روی موجب می‌شود تا غدد چربی اطراف فولیکول مو به خوبی وظیفه خود را انجام داده و به این طریق به سلامت مو کمک شده و از ریزش آن نیز ممانعت به عمل می‌آید. ریزش مو یکی از مهم‌ترین نشانه های کمبود زینک در بدن محسوب می‌شود.
کمبود روی زمانی اتفاق می‌افتد که سطح ماده معدنی روی (زینک) در بدن به مقدار کافی نباشد. کمبود روی عوارض زیر را به دنبال دارد:
در مواردی که کمبود روی در بدن وجود داشته باشد، پزشکان مصرف قرص روی یا همان قرص زینک را توصیه می‌کنند.
کمبود روی موجب می‌شود تا رشد جسمی و ذهنی کودکان با تاخیر انجام شده و همچنین رشد جنسی نوجوانان را نیز با اختلال مواجه سازد. چنانچه سطوح روی در بدن به مقدار کافی نباشد، ممکن است به ناتوانی جنسی در مردان منجر شود. کمبود روی همچنین می‌تواند ضعف سیستم ایمنی، ریزش مو، کاهش اشتها، اختلال در ترمیم زخم‌ها، کاهش حس چشایی، اسهال و اختلال در بینایی را در پی داشته و گاه تا به آنجا پیش رود که سطح هوشیاری را نیز در بدن به پایین‌تر از سطح طبیعی برساند.
مصرف قرص zinc در صورتی توصیه می‌شود که فرد در بدن خود علائم کمبود ماده معدنی روی را داشته باشد یا آزمایش خون وی نشان دهد که نسبت به این ماده معدنی در بدن خود کمبود دارد. در این صورت پزشکان معمولا خرید قرص زینک را پیشنهاد می‌دهند. مکمل زینک عملکرد سیستم ایمنی بدن را بهبود بخشیده، در بهبود رشد موها و جلوگیری از ریزش آنها موثر است و سلامت پوست و ناخن را هم بهبود می‌بخشد. اگر شما اشتهای کافی برای خوردن غذا نداشته باشید، ممکن است با مصرف کپسول زینک، این مشکل برای شما حل شود.
برخی از افراد بیش از سایرین در معرض خطر کمبود روی قرار دارند:
موارد زیر بخشی از دلایلی هستند که باعث می‌شوند مصرف قرص zinc به آقایان پیشنهاد شود:
بررسی‌ها نشان می‌دهد که مقادیر کافی زینک در بدن مردان به بهبود قدرت باروری آنها کمک می‌کند زیرا این عنصر در تعادل هورمون تستوسترون (هورمون مردانه) نقش دارد.
مقادیر کافی زینک چه در بدن مردان و چه در بدن زنان، بهبود عملکرد سیستم ایمنی را به دنبال دارد. بسیاری از خواص عنصر روی برای مردان و زنان مشترک است؛ مثل کاهش التهاب در بدن، ارتقاء سلامت استخوان‌ها، بهبود بویایی و چشایی، بهبود عملکرد مغز، تسریع بهبود زخم‌ها، حفظ سلامت پوست، مو و ناخن، حفظ سلامت قلب و کمک به تنظیم قند خون. اما زینک به طور ویژه برای خانم‌ها کمک به تعادل هورمون‌های بدن را به دنبال داشته و روی قدرت تولید مثل تاثیر دارد. عملکرد طبیعی تخمدان‌ها با وجود مقادیر کافی زینک در بدن به شکل بهتری صورت خواهد گرفت.
بر اساس این جدول می‌توانید مقدار نیاز روزانه بدن به عنصر روی را بررسی کنید:
| سن | آقایان | بانوان | دوران بارداری | دوران شیردهی |
| ۰ تا ۶ ماه | ۲ میلی گرم | ۲ میلی گرم | ||
| ۷ تا ۱۲ ماه | ۳ میلی گرم | ۳ میلی گرم | ||
| ۱ تا ۳ سال | ۳ میلی گرم | ۳ میلی گرم | ||
| ۴ تا ۸ سال | ۵ میلی گرم | ۵ میلی گرم | ||
| ۹ تا ۱۳ سال | ۸ میلی گرم | ۸ میلی گرم | ||
| ۱۴ تا ۱۸ سال | ۱۱ میلی گرم | ۹ میلی گرم | ۱۲ میلی گرم | ۱۳ میلی گرم |
| ۱۹ سال به بالا | ۱۱ میلی گرم | ۸ میلی گرم | ۱۱ میلی گرم | ۱۲ میلی گرم |
نیاز بدن به عنصر روی را در درجه اول باید از طریق مصرف خوراکی‌های حاوی این عنصر برای بدن تامین کرد. بهترین منابع روی شامل موارد زیر هستند:
چنانچه اشاره کردیم اگر فردی با کمبود عنصر روی مواجه باشد، برای بهبود این مشکل بهتر است حتما از مکمل zinc نیز استفاده نماید.
انواع قرص زینک کدام است؟ قرص zinc معمولا در دوزهای ۵، ۱۰، ۱۵ و ۳۰ میلی‌گرمی در بازار وجود دارد. روی در قالب مکمل می‌تواند به صورت شربت یا قرص جوشان نیز مورد استفاده قرار گیرد. عنصر روی به شکل مکمل در انواع مختلفی به بازار عرضه می‌شود که از جمله آنها موارد زیر را می‌توان نام برد:
انواعی از این مکمل که جذب بهتری در بدن دارند، پیکولینات روی، سیترات روی و استات روی هستند. البته هر یک از دیگر انواع نیز به نوبه خود تاثیر مثبتی در تامین روی در بدن می‌گذارند. زینک سولفات که یکی از متداول‌ترین انواع مکمل روی است، در برخی موارد در بعضی از افراد مشکلات گوارشی پدید می‌آورد که در این صورت می‌توان به جای آن از دیگر انواع مکمل روی مثل گلوکونات روی بهره گرفت. سولفات روی از دیگر انواع این مکمل قیمت مناسب‌تری دارد اما اگر شما می‌توانید بیشتر هزینه کنید، بهتر است پیکولینات روی را انتخاب نمایید که جذبی فوق‌العاده در بدن دارد.
همچنین می‌توان از زینک در ترکیب با ویتامینها و مواد معدنی دیگر نیز استفاده کرد. قرص زینک پلاس یکی از محبوب‌ترین مکمل‌های حاوی روی است که علاوه بر این ماده معدنی، شامل ویتامین‌های گروه B و یا ویتامین C یا دیگر املاح معدنی مثل آهن یا کلسیم نیز می‌شود. اصلی‌ترین کاربرد این مکمل در بهبود ریزش مو و تقویت تارهای مو است.
قرص زینک ۳۰ میلی گرم ایکس مارت
کپسول زینک پاور هولیستیکا
قرص زینک ۳۰ میلی گرم نکستایل
۱ ساعت قبل و ۲ ساعت پس از صرف غذا بهترین زمان برای استفاده از مکمل روی است زیرا در این حالت می‌تواند جذب بهتری در بدن داشته باشد. با این حال در بسیاری از موارد، مکمل روی ناراحتی‌های گوارشی ایجاد کرده و معده‌درد و حالت تهوع ایجاد می‌کند. در این حالت چاره‌ای نیست که این مکمل همراه با وعده‌های غذایی میل شود تا عوارض جانبی کمتری را پدید آورد. بر اساس مطالعات مصرف مکمل روی به هنگام شب و پیش از خواب نیز می‌تواند مفید واقع شود. در یک پژوهش مشخص شد که ترکیب روی، ملاتونین و منیزیم می‌تواند جهت بهبود کیفیت خواب بیماران یک ترکیب فوق‌العاده موثر باشد.
مصرف قرص zinc معمولا چه برای کودکان و چه برای بزرگسالان همراه با وعده‌های غذایی پیشنهاد می‌شود تا عوارض گوارشی به دنبال نداشته باشد. با این حال اگر پزشک زمان دیگری را برای شما توصیه کرده است، دستور وی در اولویت است و مکمل روی باید به همان شکلی که پزشک شرح داده، مورد استفاده قرار گیرد.
مصرف zinc از خستگی در طول تمرینات پیشگیری به عمل می‌آورد. این ماده معدنی این کار را با اتصال به انسولین انجام می‌دهد تا از ذخیره مناسب گلیکوژن اطمینان حاصل کند. روی همچنین اثر ضد التهابی داشته و از این جهت نیز می‌تواند محبوب ورزشکاران باشد. علت خستگی زودرس ورزشکاران در طول تمرینات به کمبود این ماده معدنی می‌تواند مرتبط باشد. بنابراین قبل از تمرین می‌توان از این مکمل استفاده نمود. با این حال خودسرانه عمل نکنید و در این زمینه نظر پزشک خود را حتما جویا شوید.
اگر ریزش موهای شما به دلیل کمبود روی است، می‌توانید از قرص روی برای برطرف شدن این مشکل استفاده کنید. طریقه مصرف دقیقا به همان شکلی است که در قسمت‌های قبلی مقاله شرح دادیم؛ یعنی بهتر است این مکمل را همراه با وعده‌های غذایی خود میل کنید. با این حال توصیه می‌کنیم حتما به دستور مصرف روی بسته‌بندی مکملی که خریداری کرده‌اید توجه کرده و طبق آن عمل نمایید.
مکمل روی اگر بیش از ۴۰ میلی‌گرم در روز استفاده نشود، معمولا ایمن بوده و خطری برای سلامتی ندارد. مصرف قرص یا شربت روی در برخی از افراد عوارض جانبی زیر را به وجود می‌آورد:
عوارض قرص زینک بیشتر زمانی مشاهده می‌شود که بدون توجه به مقدار توصیه شده مورد استفاده قرار گیرد. اگر روی در دوزهای بسیار بالا استفاده شود، ممکن است جذب مس در بدن را با مشکل مواجه سازد و کاهش جذب مس می‌تواند به کم‌خونی منجر شود. مطالعات نشان داده است که مصرف بیش از ۱۰۰ میلی‌گرم روی در طول روز می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات را دو برابر کند. بنابراین هرگز بدون مشورت با پزشک مقدار مصرف زینک را افزایش ندهید.
چنانچه از دارو یا داروهای خاصی استفاده می‌کنید، پیش از شروع مصرف هر نوع مکمل غذایی از جمله روی فهرستی از داروهای خود را در اختیار پزشک قرار دهید تا از تداخل دارویی پیشگیری به عمل آید. مکمل زینک ممکن است با داروهای زیر تداخل داشته باشد:
قرص zinc را در دمای زیر ۳۰ درجه سانتیگراد، دور از رطوبت و گرما نگهداری کنید. همچنین این مکمل باید دور از دسترس اطفال قرار گیرد.
برای درمان کمبود روی در بدن بهتر است زیر نظر پزشک برای خرید قرص روی اقدام کنید. دوز مصرفی و تعداد دفعات مصرف بهتر است به طور دقیق توسط پزشک تعیین شود. مکمل زینک در قالب قرص، قرص جوشان، کپسول، شربت و … یافت می‌شود. در صورت کمبود روی سعی کنید مواد غذایی حاوی روی را که در این مقاله به آنها اشاره کردیم بیش از پیش به رژیم غذایی خود بیفزایید تا درمان سریع‌تر صورت پذیرد.
خوشبختانه خرید مکمل زینک نیازی به نسخه پزشک ندارد و به همین دلیل به راحتی می‌توانید با مراجعه به داروخانه آن را تهیه نمایید. اما یک پیشنهاد بهتر، خرید قرص روی از طریق آنلاین (اینترنتی) است. امروزه داروخانه‌های آنلاین امکان خرید داروهای بدون نسخه را به خوبی فراهم کرده‌اند. برای خرید مکمل روی می‌توانید به داروخانه‌های معتبری مثل داروخانه آنلاین مثبت سبز مراجعه کنید. این داروخانه معمولا تخفیف‌های بسیار مطلوبی روی محصولات خود می‌گذارد.
zinc یکی از مهم‌ترین املاح معدنی موجود در بدن است که از طریق خوردن مواد غذایی باید برای بدن تامین شود. از آنجایی که این عنصر در خاک کشور ما به وفور وجود ندارد، به همین دلیل بسیاری از افراد با کمبود آن مواجه هستند. کمبود روی چنانچه در این مطلب به آن پرداختیم، گاه می‌تواند سلامتی انسان را به خطر بیندازد؛ بنابراین حتما باید از طریق مصرف مکمل به جبران کمبود آن کمک کرد. برای آنکه مطمئن شوید واقعا به عنصر روی از طریق مصرف مکمل زیاد دارید یا خیر، بهتر است با پزشک مشورت نمایید.
